Na het zuur het zoet? 

Door Frank Leenen
Inmiddels is bij Nederlandse imkers het gebruik van organische zuren bij de bestrijding van de varroamijt goed bekend en ook redelijk ingeburgerd. Zeker sinds 2010 wordt het zogenaamde drie-gangen-menu voor varroabestrijding door bijen@WUR sterk gepropagandeerd.  Maar er gaan recent meer stemmen op om niet langer de varroamijt zo structureel en voortdurend te bestrijden, maar te kiezen voor een afgewogen bestrijding, gecombineerd met aandacht voor selectie in onze bij.

Een zuur verhaal

Oxaalzuur druppelen in december, oxaalzuur vernevelen bij het maken van broedloze afleggers of in een broedloze periode, mierenzuur voordat de winterbijen worden geboren … het is een zuur verhaal dat we allemaal wel kennen als een degelijk recept om de varroamijt onder de duim te houden.
Vandaag de dag  bestrijdt een goede imker Varroa destructor op een verantwoorde wijze, dat wil zeggen: alleen met zachte/organische chemie en met zorgvuldige aandacht voor ongewenste resten en geuren in was en honing. Bestrijden moet, bestrijden is goed.
Maar dat betekent dat we wel veroordeeld zijn tot voortdurend bestrijden. We blijven ook de bijen helpen die eigenlijk te zwak zijn om op eigen kracht een varroabesmetting te overleven en de genetische eigenschappen van deze zwakke broeders slepen we noodgedwongen mee in onze hele bijenpopulatie. Het uitroeien van de mijt is op deze manier onwaarschijnlijk want de varroadruk blijft bestaan. We kunnen nu hoogstens bereiken dat de varroapopulatie regelmatig een klap krijgt, weer toeneemt en alleen met hardnekkige, voortdurende aandacht en bestrijding, even (!) afneemt. Zo moet de goede imker waakzaam blijven om zijn hulpbehoevende volken tegen die verschrikkelijke mijt te beschermen en de winter door te helpen. Jammer, maar helaas ?
Nee, tegenover dit zure verhaal klinkt gelukkig steeds vaker een zoet tegengeluid: de poedersuikermethode.

En nu het zoet

Dit jaar werd weer de traditionele ‘wasdag’ georganiseerd bij het afsluiten van het praktijkgedeelte van de basiscursussen, gegeven door Sigis Sparenberg in Deventer, Raalte en Olst-Wijhe. De poedersuikermethode werd hier uitgebreid gedemonstreerd door Johan Wichink, een van de actieve praktijkbegeleiders.
Veel  imkers, aankomend of meer ervaren, zagen nu eens live en niet alleen in een internetfilmpje hoe je op een eenduidige manier mijten in een volk kunt tellen. Een stuk betrouwbaarder dan het tellen van de gevallen mijten op een varroalade; een snelle en simpele vergelijking van alle volken op één plek (bijenstand) op één moment.

Meten is weten

Wanneer je met de poedersuikermethode meet hoeveel mijten er in je volken zitten, blijkt er variëteit te bestaan tussen de immen op één stand. Zelfs op dezelfde plek, in hetzelfde kasttype, met dezelfde imker achter de kast, blijkt nu dat sommige volken beter kunnen omgaan met de niet te vermijden varroabesmetting. Deze volken krijgen minder mijten of ruimen ze beter op, net zoals hun nichten van bijvoorbeeld Apis mellifera cerana of Apis mellifera scutellata. We kunnen nu opeens gewenste eigenschappen op het gebied van varroatolerantie signaleren bij onze eigen bijen!
Dat betekent dat we er afgewogen voor kunnen kiezen niet meer altijd en alles in zuur te drenken, maar sommige volken, zonder onze hulp, met de mijt te laten knokken. Laten we  daarbij dan ook consequent de volken met de meeste mijten (die blijkbaar onze zure hulp nog niet kunnen missen) uitsluiten van natelen. Met een dergelijke huis-tuin-en-keuken-selectie-op-eigen-stand, maken we al een begin op weg naar een meer varroatolerante bij: op de darrenverzamelplaatsen in je eigen buurt zal zomaar het aandeel van die gewenste genetische eigenschap kunnen toenemen!
En ondertussen zijn de specialisten, onze  koninginnentelers, gelukkig ook al hard op weg om varroatolerantie in te brengen bij het telen van de gewenste lijnen.
Zo komt na het zuur, toch nog het zoet in het verhaal over de varroamijt.

Bijscholing

Sigis Sparenberg heeft al  het plan geopperd om in 2016 een bestrijdingsteam op te richten dat nieuwe en oude imkers helpt met het zich eigen maken van de poedersuikermethode. Een korte bijscholingsavond is al een zoet idee voor de komende winterperiode. Let op de eventuele aankondigingen!